Pomysł stworzenia w Zabrzu instytucji, w której każdy chętny mógłby poszerzać swoją wiedzę, forsowała dr Krystyna Rożek-Lesiak, prezes stowarzyszenia Misericordia, a podjęły go śląskie uczelnie i miejscowy samorząd. Dotychczasowe działania stowarzyszenia, tj. koordynowanie pomocy społecznej, działalność Rady Rodziny przy Prezydencie miasta, przejęły instytucje samorządowe.

Powstał pomysł wejścia na pole szeroko pojętej edukacji i powołano do życia Uniwersytet Otwarty. Nawiązuje on do istniejących w świecie Uniwersyteów Trzeciego Wieku, ale jego formuła jest szersza. Nazwę „Uniwersytet Otwarty” zaproponował Andrzej Wilk, wiceprezes stowarzyszenia, by w ten sposób zachęcić do uczestnictwa w wykładach i spotkaniach nie tylko osoby w wieku emerytalnym, ale wszystkich zainteresowanych. W maju 2002r. odbyło się spotkanie z rektorami śląskich uczelni, a jesienią rozpoczęły się wykłady. Uniwersytet ma za zadanie dokształcanie dorosłych, niezależnie od wieku i posiadanego wykształcenia. Wykłady z różnych dziedzin mają charakter popularnonaukowy. Słuchacze mają okazję nie tylko poszerzać swoją wiedzę, zdobyć nowe doświadczenia, ale także spotkać się z wybitnymi osobistościami ze świata nauki, sztuki i kultury.

Wykłady odbywają się dwa razy w miesiącu w sobotnie przedpołudnia. Oprócz wykładów audytoryjnych słuchacze biorą udział w różnego typu sekcjach zainteresowań, gdzie mogą poszerzać swoją wiedzę, dzielić się nią z innymi i zdobywać nowe umiejętności. Realizowane są też różnego rodzaju projekty i wycieczki. W roku 2009/2010 słuchacze brali bardzo aktywny udział w projekcie „Zabrzanie po szychcie”, w ramach którego zwiedzali i zbierali informacje o ciekawych miejscach naszego najbliższego regionu. W ciągu tych ośmiu lat wysłuchaliśmy wielu ciekawych wykładów audytoryjnych.